نقش احترام متقابل زوجین بر سلامت معنوی فرزندان از منظر آموزه‌های قرآنی

نوع مقاله : علمی- تخصصی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح3، گرایش تفسیر و علوم قرآنی، مدرسه علمیه تخصصی حضرت نرجس(س) ، زاهدان

2 دانش پژوه سطح4، گرایش تفسیر تطبیقی، مدرسه علمیه تخصصی حضرت صدیقه کبری (س) قم

چکیده

سلامت معنوی فرزندان شالوده‌ی یک جامعه‌ی سالم را شکل می‌دهد، از این روی از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ زیرا منشأ صدور اعمال پسندیده از سوی فرزندان است. در این راستا خانواده‌ها به عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین نهاد متولی تربیت فرزندان، با عملکرد مناسب تربیتی خود، پایه‌های جامعه‌ی آینده را مستحکم می‌سازند. از آنجا که والدین سهم عظیمی در بالندگی فرزندانشان دارند، در شکل‌گیری و رشد شخصیت معنوی آنان نقش مهمی را ایفا می‌کنند، از این روی یکی از عوامل مؤثر در تربیت معنوی فرزند، حاکمیت فرهنگ احترام متقابل زوجین در خانواده است. در این پژوهش پردازش اطلاعات، توصیفی_تحلیلی با روش کشف نقلی_وحیانی ارائه شده، و با هدف استحکام بنیان خانواده و جامعه، نقش‌های ایجابی و سلبی احترام متقابل زوجین را در سلامت معنوی فرزندان براساس آموزه‌های قرآنی نگاشته شده است. از برجسته‌ترین نقش‌های ایجابی احترام متقابل زوجین بر سلامت معنوی فرزندان می‌توان از رشد معنوی، الگویابی صحیح، افزایش عزت نفس و ایجاد آرامش روحی و روانی فرزندان نام برد. جلوگیری از اختلالات روانی و رفتاری و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی اهم نقش‌های سلبی احترام متقابل زوجین بر سلامت معنوی فرزندان است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن

    نهج‌البلاغه

    1. ابن‌بابویه، محمد بن علی، عیون اخبارالرضا 7، تهران: نشرجهان، 1378ق.
    2. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارصادر، 1375ق.
    3. احمدی، شقایق؛ خانی چلکاسری، فاطمه، نقش خانواده در مشکلات رفتاری نوجوانان، مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، سال چهارم، شماره 33، فروردین 1401ش.
    4. آقامحمدی، جواد، طراحی الگوی خانوادۀ صالح و شایسته و نقش آن در تربیت دینی فرزندان، مجله: بصیرت و تربیت اسلامی، سال سیزدهم- شماره 3۸، پاییز 1395ش.
    5. براندن، ناتانیل، روان‌شناسی عزت نفس، مترجم: مهدی غراچه‌داغی، تهران: نشر سخن، چاپ چهاردهم، 1395ش.
    6. پناهی، علی احمد، دو اصل اخلاقی شاخص در روابط همسران (حسن معاشرت و پاک‌دامنی همسران)، نشریه معرفت اخلاقی، سال سوم، شماره11، 1391ش.
    7. پناهی، علی‌احمد؛ شریفی، احمدحسین، بایسته‌های اخلاقی همسران و نقش آن در تربیت فرزندان، معرفت اخلاقی، سال اول، شماره اول، زمستان 1388ش.
    8. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق: رجائى، سید مهدى، قم: دار الکتاب الإسلامی، 1410ق.‏
    9. حرعاملی، محمدبن‌حسن، وسائل‌الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت:، 1409ق.
    10. حسن زاده، صالح، عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی، پژوهشنامه معارف قرآنی، شماره 15، زمستان 1392ش.
    11. حسین زاده، اکرم، آسیب شناسی تربیت اخلاقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب نقد، شماره42، بهار1386ش.
    12. حسینى زبیدى واسطى، سید محمد مرتضى، تاج‌العَروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالهدایه، ۱۳۸ق.
    13. حسینی دشتکی شیرازی، سیدصدرالدین علی، الطراز الأول، مشهد: مؤسسۀ آل‌البیت: لإحیاء التراث، چاپ دوم، ١٤٢٦ق.
    14. حسینی، داوود، راهکار برقراری روابط سالم و سازنده در خانواده، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1384ش.
    15. حکیمی، محمدرضا و همکاران، الحیاه، قم: دلیل ما، 1395ش.
    16. دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ، 1390ش.
    17. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم؛ بیروت: الدارالشامیه، 1416ق.
    18. رزیتا، امانی، نقش کارکرد خانواده در اضطراب و افسردگی نوجوانان، دوفصلنامه روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)، دوره 11 ، شماره 2، پیاپی 22، زمستان 1394ش.
    19. زکریا بن حبیب، ابوالحسین احمد بن فارس، مقاییس اللغه، بیروت : دارالفکر، 1399ق.
    20. ساجدی، ابوالفضل، کوشا غلام‌حیدر و دیگران، به سوی آسمان (1)، سلامت معنوی کودکان با نگرش اسلام (پیش از تولد تا 12سالگی)، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی &، 1402ش.
    21. سرفراز، علی، روش‌های تربیت فرزند، دو فصلنامه دانش پژوهشى «تأمل»، سال سوم، پاییز و زمستان 1397ش.
    22. سید بابایی، ابوالفضل؛ علی اکبری، راضیه، آسیب شناسی رفتارهای متضاد والدین در تربیت فرزندان، ره‌توشه علمی تخصصی مبلغان (ویژۀ خانواده)، شماره 2، تابستان 1399ش.
    23. سید پور محمدى، راضیه؛ آخوند، نرجس؛ اخلاقى، سکینه، واکاوى شاخصهاى اخلاقى خانوادۀ متعالى در بهبود سبک زندگى از منظر قرآن کریم، سال هفدهم، شماره 53، تابستان 1399ش.
    24. شریعتی، سید صدرالدین، صحرائی، فاطمه، بررسی نقش والدین در تربیت عاطفی کودک با بهره گیری از سیره امام رضا7، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، سال دهم، شمارۀ 38، تابستان 1398ش.
    25. صالحی، شیوا؛ دهقانی، مرضیه، بررسی نقش خانواده در پیشگیری از آسیب های اجتماعی و فرهنگی نوجوانان، اولین کنفرانس بین المللی فرهنگ، آسیب شناسی روانی و تربیت، 1396ش.
    26. صیدی، محمدسجاد، نقش رضایت و کیفیت خانواده در کاهش اضطراب و افسردگی کودکان با تعدیل‌گری استرس والدینی، فصلنامه پژوهش‌های مشاوره، جلد 17، شماره 66، تابستان 1397ش.
    27. طباطبایى، سیدمحمدحسین‏، المیزان فی تفسیرالقرآن‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
    28. ‏ عزیزی، فریدون، دانشنامه سلامت معنوی اسلامی، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، 1397ش.
    29. علی پور، زهرا، اخلاق زندگی(1)، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، قم: دفتر عقل، 1388ش.
    30. عمارلو، جواد، بررسی نقش خانواده در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی، 1398ش.
    31. غباری‌بناب باقر؛ راقبیان رویا، آموزش صبر به کودکان برای ارتقای سلامت معنوی آنان: راهنمای والدین، نشریه فرهنگ و ارتقاء سلامت، شماره1، 1396.
    32. فتاحی، اسماعیل؛ امینی، عایشه، واکاور مفهوم و انواع تعریف از سلامت معنوی، فصلنامه مطالعات معنوی، شماره 15 و 16، بهار و تابستان 1394ش.
    33. فرجی، یوسف؛ میر حسینی، سید محمد، راه‌های افزایش آرامش در قرآن و سبک زندگی اسلامی و تاثیر آن برتربیت فرزندان، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال دوازدهم، شماره 46، تابستان 1400ش.
    34. فقیهی، علی نقی؛ نجفی، حسن، عوامل تربیت عاطفی فرزندان در خانواده؛ برگرفته از احادیث، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال پنجم، شماره 2، پاییز و زمستان 1392ش.
    35. قریشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوازدهم، 1384ش.
    36. کراجکى، محمد بن على، کنز الفوائد، محقق: عبد الله نعمة، قم: دارالذخائر، 1410ق.
    37. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، قم: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
    38. کیخا، زهرا، راهکارهای زندگی مشترک سالم زوجین از منظر آیات و روایات، مدرسه علمیه تخصصی حضرت نرجس 3 زاهدان، 1398ش.
    39. گلی، مهرناز، نقش والدین در پرورش عزت نفس فرزندان و سلامت معنوی آنان از دیدگاه اسلام، فصلنامه تاریخ پزشکی، سال هفتم، شماره 25، زمستان 1394ش.
    40. لطفی، رضا و فاطمه، نقش والدین در بروز اختلالات رفتاری کودکان، فصلنامه علمی رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی، دوره دوم، شماره 5، زمستان 1399ش.
    41. لیثى واسطى، على بن محمد، عیون‌الحکم والمواعظ، محقق: حسنى بیرجندى، حسین، قم: دار الحدیث، 1376ش.
    42. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحارالأنوار، محقق: جمعى از محققان‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1403ق.
    43. محمدى رى شهرى، محمد، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، ج1، قم: دارالحدیث، چاپ دوم، 1389ش.
    44. مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: انتشارات صدرا، چاپ 49، 1385ش.
    45. مقدادی، محمدمهدی، جوادپور، مریم، نقش والدین در ارتقای سلامت معنوی کودکان در اسلام، نشریه تاریخ پزشکی، دوره8، شماره29، 1395ش.
    46. مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، تعریب الموسسه الاسلامیه للترجمه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب7، 1384ش.
    47. ــــــــــــــــــــــــــ ، تعلیم و تربیت در تفسیر نمونه، تهیه و تنظیم محمدجواد اسکندرلو، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب 7، 1399ش.
    48. مهیار، رضا، ترجمه کامل المنجد الابجدی‌، ناشر: اسلامی، چاپ دوم، 1376ش.
    49. موسو ی، صالحه سادات؛ نوری، نجی بالله، آثار احترام بین زوجین در زندگی مشتر ک، مرکز مطالعات روان شناسی با رویکرد اسلامی، سال اول، شماره دوم، پاییز و زمستان 1399ش.
    50. موسوی، سیدمحمدحسین، زارعی محمد، رضوی‌دوست غلام‌رضا، کوهستانی طیبه، مهارت‌های ایجاد ارتباط در بُعد فردی و موانع آن با تکیه بر سیره جعفری7، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان، 1397ش.
    51. نبی پور، علی، رویکرد متعالی اسلام به حقوق خانواده و نقش آن در تعادل و کارآمدی خانواده، پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده، شماره 8، بهار 1390ش.
    52. نحوی، سیف‌الله، نقش خانواده در پیشگیری از انحرافات، قم: سازمان تبلیغات اسلامی پژوهشکده باقرالعلوم7، انتشارات نورالسجاد، 1388ش.
    53. نفیسی ناظم الاطباء، علی اکبر، فرهنگ نفیس، کتاب‌فروشی خیام، چاپ دوم، 1355ش.
    54. نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک‌الوسائل، بیروت: مؤسسه دارالاحیاء، 1408ق.
    55. یوسفی، حبیب‌الله، مبانی و شاخص‌های سلامت معنوی از منظر قرآن و نقد ماده گرایی، آران و بیدگل: پیام امین، 1399ش.