موضوعات سلامت معنوی در حیطه خانواده‌ی ‌قرآنی

نوع مقاله : علمی- تخصصی

نویسنده

دانشجوی رشته علوم قرآن و حدیث مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

قرآن کریم به عنوان منبع اصلی هدایت در اسلام، نقش محوری خانواده را در تأمین سعادت انسان و ارتقای سلامت معنوی جامعه مورد تأکید قرار می‌دهد. این کتاب آسمانی، خانواده را به عنوان نهادی دو سویه معرفی می‌کند که هم از اجتماع تأثیر می‌پذیرد و هم بر آن تأثیرگذار است. خانواده به عنوان اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی، پتانسیل هدایت انسان به سوی عالی‌ترین مراتب معنوی، یعنی قرب الهی را دارا می‌باشد. این نهاد بنیادین باید به گونه‌ای هدایت شود که موجب ارتقای سلامت خود و جامعه گردد. سلامت، به معنای هماهنگی بین روح و جسم است. در این راستا، سلامت معنوی خانواده به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن، محیط خانواده و اعضای آن از عوامل مخل این هماهنگی دوری می‌گزینند. این پژوهش با هدف بررسی ابعاد سلامت معنوی خانواده از منظر قرآن کریم انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای بوده و داده‌ها به شیوه توصیفی-تحلیلی مورد پردازش قرار گرفته‌اند. قرآن کریم با تأکید بر نقش محوری خانواده در تأمین سلامت معنوی جامعه، راهکارهایی برای حفظ و ارتقای این سلامت ارائه می‌دهد. توجه به این راهکارها و اجرای آنها در محیط خانواده می‌تواند زمینه‌ساز رشد معنوی افراد و در نتیجه، جامعه باشد. سلامت معنوی خانواده را می‌توان در دو حیطه اصلی مورد بررسی قرار داد؛ سلامت معنوی زوجین و سلامت معنوی فرزندان. نتیجه توجه به این دو حیطه، پرورش فرزندانی با عزت نفس بالا است که منجر به دوری آنها از معاصی می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


  1. *قرآن کریم

    1. ابراهیمی، سمیرا، نقش سلامت معنو ی زوجین در تحکیم خانواده از دیدگاه آیات و روایات، قم: دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم (مجموعه مقالات برگزیده دومین همایش ملی تحقیقات کاربردی در حوزه قرآن وحدیث)، ۱۴۰۱ش.
    2. ابن بابویه، محمد بن على‏، من لا یحضره الفقیه‏، ج3، چاپ دوم‏، محقق: غفارى، على اکبر، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق. ‏
    3. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول،‏ چاپ دوم، ‏محقق: غفارى، على اکبر، قم‏: جامعه مدرسین‏، 1404ق.
    4. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام السلامی، 1404ق.
    5. آذربایجانی، مسعود، سلامت معنوی، بی جا: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1402ش.
    6. بستانى، فؤاد افرام‏‏، فرهنگ ابجدى، چاپ دوم‏، مترجم: رضا مهیار، تهران‏: انتشارات اسلامی‏، 1375ش.
    7. چاوشیان، سیده آذر و چاوشیان، مولودالسادات، سلامت معنوی کیفیت زندگی، ناشر: آبدانان، 1399ش.
    8. حکیمی، محمدرضا، آرام، احمد، حکیمی، محمد، و حکیمی، علی، ترجمه الحیاة، ج7، قم: دلیل ما، ۱۳۹۵ش.
    9. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن،‏ محقق: داوودى، صفوان عدنان‏، بیروت- دمشق:‏ دار القلم- الدار الشامیة‏، 1412ق.
    10. رضوانی، علی‌اصغر، شیعه شناسی و پاسخ به شبهات، ج2، تهران: نشر مشعر، ۱۳۸۴ش.
    11. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعة، ج17، قم‏: مؤسسة آل البیت :، 1409ق.
    12. طباطبایى، سید محمد حسین‏، المیزان فى تفسیر القرآن‏، ج16، چاپ پنجم‏، قم‏: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1417ق.
    13. طبرسى، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق،‏‏ چاپ چهارم‏، قم‏: الشریف الرضى، 1412ق.
    14. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى‏، ‏الوافی‏، اصفهان‏: کتابخانه امام أمیر المؤمنین على7، 1406ق.
    15. قرشى بنایى، على اکبر، قاموس قرآن‏، ج4، چاپ ششم‏، تهران:‏ دار الکتب الاسلامیة‏، 1412ق.
    16. کلینى، محمد بن یعقوب‏، الکافی، ج6، چاپ چهارم‏، محقق: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، تهران‏: دار الکتب الإسلامیة،1407ق.
    17. گلی، مهرناز، نقش والدین در پرورش عزت نفس فرزندان و سلامت معنوی آنان از دیدگاه اسلام، فصلنامه تاریخ پزشکی، سال هفتم، شماره بیست و پنجم، زاهدان، زمستان 1394ش.
    18. متقی، علی بن حسام‌الدین، حیانی، بکری، و سقا، صفوه، کنزالعمال فی سنن الأقوال و الأفعال، ج16، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1409ق.
    19. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الأنوار، ج101، چاپ دوم‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏‏‏، 1403ق.
    20. معارف، مجید، اسدی، فرزانه، عوامل دستیابی به سلامت معنوی از منظر قرآن و حدیث، نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، شماره41، تابستان 1396ش.
    21. معتصم، سیداحمد، الفکرالإسلامی بین الثابت و المتحول،عراق-کربلا: الأمانۀ العامه للتبه الحسینیه المقدسه.قسم الشؤون الدینیه،1440ق.
    22. موحدی راد، مسلم، سلامت معنوی در خانواده، مؤلفه‌ها و راهکارها، قم: اخلاق و تربیت وابسته به موسسه فرهنگی هنری اخلاق و تربیت نبوی قم، 1401ش.
    23. نورى، حسین بن محمد تقى‏، مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل‏، قم‏: مؤسسة آل‌البیت، 1408ق.